Dysplazja stawów biodrowych
cofnij





Informacje ogólne
Dysplazja stawów biodrowych jest chorobą genetyczną. Polega na nienormalnym rozwoju stawów biodrowych - główki kości udowej i panewki miednicy.
Kiedy niedorozwój jest minimalny objawy są trudno zauważalne. Pies porusza się krótkim krokiem, kołysząc się na boki, zaburzenia w poruszaniu się widać wyraźniej w czasie galopu.
Goldeny w okresie wzrostu też przemieszczają się dosyć niezbornie - nie jest to powód do niepokoju - o ile oczywiście, nie ma podstaw do podejrzeń o dysplazję.
W postaci ostrej pies mocno kuleje, odczuwa dokuczliwy ból, w postaci skrajnej-nie może chodzić. U psów starszych może pojawić się dysplazja w postaci przewlekłej. Ból nie jest silny, a choroba objawia się ograniczoną ruchomością stawów, sztywnymi łapami.
Dysplazję można rozpoznać na zdjęciu rentgenowskim najwcześniej już u ośmiotygodniowego szczeniaka. Zdjęcie jest wykonywane najczęściej pod ogólną narkozą , ( mięśnie muszą być maksymalnie rozluźnione).
W przypadku wrodzonej, ciężkiej dysplazji w wieku 7-8 tygodni można już mieć takie podejrzenia. Np. jeśli pies/suka zanim ukucnie do siusiania musi usiąść.
Są trzy sposoby oznaczania dysplazji biodrowej: liczbowy, cyfrowy, plusem i minusem.
Zgodnie z zaleceniami FCI od dnia 1 stycznia 2001 roku wprowadzone zostały nowe symbole określające stopień dysplazji biodrowej u psów:
Dysplazja jest niestety nieuleczalna. Można łagodzić jej objawy ale jedyną skuteczną metodą jest operacja wstawienia sztucznego stawu biodrowego.
Ponieważ jest to choroba dziedziczna powinno się nie dopuszczać do dalszego rozrodu psów dysplastycznych.
W Polsce prześwietlenie golden retrieverów pod kątem dysplazji nie są niestety obowiązujące.
Pomimo tego, jeśli kupujesz szczeniaka zapytaj o wyniki badań na dysplazje rodziców Twojego przyszłego psa. Szanujący się hodowca robi takie badania, żeby wyeliminować psy chore i zagrożone dysplazją z hodowli. Jeśli takich badań nie ma poszukaj raczej innej hodowli.
Co zrobić jeżeli prześwietlenie wykaże dysplazje u Twojego psa?
Przede wszystkim ograniczyć ruch i zastosować niskokaloryczną dietę, pędzić do dobrego weterynarza, który określi program długofalowego leczenia. Nie można psa przekarmiać i dopuścić do otłuszczenia. Duża waga psów obciąża dodatkowo i tak niewydolne stawy.

cofnij

Porównanie systemów oceny dysplazji

WYNIK MIĘDZYNARODOWY (FCI) WYNIK AUSTRALIJSKI
(najgorsze biodro)		 WYNIK NIEMIECKI WYNIK HOLENDERSKI
A 0 Kein Hinweis
Fur HD		 Negatief geheel gaaf (1)
B 1-3 Kein Hinweis
Fur HD		 Negatief Niet geheet gaaf(2)
C 5-8 Leicht HD Licht positief
D 8-11 Mittlere HD Positief (3,5)
E1 13-15 Schwere HD Positief (4)

Wyniki są oparte na prześwietleniach wykonanych po ukończeniu 12 miesięcy.
Porównuje się najgorsze biodro ( w Australii i UK zwykle podaje się sumę obu bioder jako wynik, w powyższej tabelce tylko najgorsze biodro). Mogą się pojawić duże anomalie przy porównywaniu wyników z różnych systemów. np. nie można stwierdzić kategorycznie, że pies z niemieckim wynikiem Leicht HD, będzie miał wynik pomiędzy 5-8.

Anka Radwańska


cofnij

Współczynnik przekazywalności
skłonności do dysplazji

Zauważono, że sam zakaz kojarzenia psów dysplastycznych jedynie do pewnego stopnia ogranicza jej występowanie w następnych pokoleniach, albowiem zdarza się tak, i to nie jest rzadki przypadek, iż po zdrowych rodzicach, rodzą się psiaki dysplastyczne. A także czasem z rodziców, z których jedno miało dysplazję C (średnią) rodzą się szczenięta zdrowe i skłonność do wystąpienia dysplazji nie jest dalej przekazywana, zatrzymała się na tym jednym osobniku.
To sprawiło iż niemieccy hodowcy owczarków niemieckich zaczeli wyliczać współczynnik HD-Zuchtwert, aby przewidzieć, mając szczegółowe dane wszystkich owczarków zarejestrowanych z SV (niemieckim klubie) i również pod tym kątem dobierać suki i psy do krzyżowania.
Zupełnie inna sprawa to dopuszczanie do rozrodu psów z C lub D (moim zdaniem to już przesada, i u owczarków niemieckich, nawet z dobrym HD-Zuchtwert, się czegoś takiego nie stosuje) gdy pogłowie danej rasy jest nieliczne na danym terenie lub zaczyna się odtwarzanie rasy. Tak czy inaczej w Polsce nie stosuje się wspołczynnika HD-Zuchtwert czy też innego jego odpowiednika i dlatego radziłbym jednak unikać hodowli, w których krzyżuje się psy dysplastyczne.


cofnij

Weterynarze uprawnieni do odczytu zdjęć Rtg
IMIĘ I NAZWISKO LECZNICA ADRES
Prof.dr hab.
Antoni Kopczewski		 Zakład Higieny Weterynaryjnej ul. Kaprów 10,
Gdańsk
tel.(0-58) 552 12 68
dr Renata Komsta Akademia Rolnicza, Zakład Radiologii i Ultrasonografii ul. Głęboka 30,
Lublin
tel.(0-81) 445 61 54
Prof.dr hab.
Stanisław Koper		 Akademia Rolnicza,Zakład Radiologii i Ultrasonografii ul. Głęboka 30,
Lublin
tel.081 445 61 54
dr Waldemar Golec Klinika Weterynaryjna ul. Bnińska 40,
Poznań
tel. (0-61) 877 54 75
dr Barbara Blenau Centrum Zdrowia MULTI-WET ul. Gagarina 5,
Warszawa
tel. (0-22) 841 44 40
dr Tadeusz Narojek SGGW Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Katedra Nauk Klinicznych, Oddział Diagnostyki Obrazkowej Nowoursynowska 159c,
Warszawa
tel. (0-22) 847 37 40
dr hab. Marek
Nowicki		 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski,
Katedra i Klinika Chirurgii i rentgenologii		 ul.Oczapowskiego 14,
Olsztyn
tel. (0-89) 523 37 30
dr Jan Siembieda Akademia Rolnicza, Klinika Chirurgii Zwierząt Pl. Grunwaldzki 51,
Wrocław
tel. (0-71) 320 54 90
Lista lekarzy uprawnionych obowiązuje od 26 lipca 2003 r.

cofnij

Dlaczego podczas prześwietlenia pod kątem dysplazji pies musi być pod narkozą?

 lek.wet. Małgorzata Wojtasiak

Podczas zdjęcia RTG w kierunku dysplazji stawu biodrowego pies musi leżeć na grzbiecie. Jego przednie kończyny są wyciągnięte maksymalnie do przodu (za głowę) a tylne - do tyłu i do dołu. Jest zatem maksymalnie "rozciągnięty" - aby to osiągnąć wszystkie kończyny przywiązuje się do stołu, na którym leży pies tzn. najpierw przywiązuje się przednie, a potem ciągnię się powolutku tylne aż do maksymalnego wyprostowania i też się je przywiązuje. Bardzo ważne jest, aby pies leżał równiutko na grzbiecie - nie może być przechylony w żadną stronę!
I to jest jedna z przyczyn, dla których do zdjęcia trzeba wprowadzić psa w stan znieczulenia ogólnego. Wyjątkowy to musi być pies, aby pozwolić wywiązać się w ten sposób! I jeszcze leżeć nieruchomo przez kilkanaście sekund! Nie da rady, niestety.
Druga przyczyna to ból. Jeśli pies ma dysplazję, to maksymalne wyprostowanie stawu biodrowego sprawi mu ból i pies nie pozwoli na to. Zacznie się szarpać itp. Z resztą samo leżenie z maksymalnie naciągniętymi stawami, na twardym stole przyjemne nie jest.
Poza tym, moim zdaniem, to niehumanitarne sprawiać psu ból, którego można uniknąć.
Trzecia przyczyna to napięcie mięśniowe. U przytomnego psa (człowieka, kota itp.) występuje niewielkie, stałe napięcie mięśniowe. Dzięki temu nie przewracamy się, możemy się poruszać. W czasie wykonywania zdjęcia RTG to napięcie przeszkadza nam w maksymalnym wyprostowaniu kończyn psa. Znieczulenie ogólne (narkoza) znosi to napięcie i pozwala nam łatwiej i szybciej ułożyć psa w prawidłowej pozycji.

cofnij

Dysplazja stawów biodrowych

 notatki z wykładu prof. Kopra

Na podstawie badań Szwedzi ustalili prawdopodobieństwo wystąpienia dysplazji u szczeniąt z roznych skojarzeń:

ALE ! Jeżeli wszyscy dziadkowie są wolni od dysplazji, to prawdopodobieństwo spada do nawet 8.7 % !!
Co oznacza, ze prawdopodobne jest, że roczny pies z lekką dysplazją może mieć w wieku 2 lat zdrowe stawy (ze względu na trwający wciaz rozwój). Więc jeśli mamy psa o dużej wartości, u którego stwierdzono lekką dysplazję, nie używajmy go, ale i nie wycofujmy z hodowli - powtórzmy badania w wieku 2 lat.
Na koniec p. prof. podał międzynarodowe zasady zwalczania dysplazji u psów:
  1. Kojarzyć psy o normalnych stawach biodrowych;
  2. Psy normalne winny pochodzić od normalnych rodziców i dziadków;
  3. Normalni rodzice powinni dawać 75% zdrowego potomstwa;
  4. Do kojarzenia należy wybierać partnerów z najwyższym % urodzonego normalnego potomstwa ( co najmniej 75%);
  5. Do rozrodu należy wybierać suki o doskonale ukształtowanych stawach biodrowych - lepszych niż u rodziców.

Oczywiście dysplazja to również czynniki środowiskowe - ale powyższe powinno być bazą dla każdego hodowcy.

c.d.n.

cofnij

Opinie i doświadczenia listowiczów

Przebieg badania Rtg
Leosia musiała być na czczo i do tego miała jeszcze dostać Bisakodyl na przeczyszczenie, dostała dwie tabletki ale czyściło mnie a nie ją :))) (ma suka kiszki z żelaza)
Leosia dostała najpierw Rometan (lub Rometar - niewyraźnie napisane w każdym razie potocznie to jest "głupi Jaś") 3 ml domięśniowo i zaczęła pomału odjeżdżać:)) Łapki się jej rozjechały, dolne powieki zwisały jak u baseta. Zanieśliśmy ja do pracowni w której stał aparat RTG, Leosia została położona na grzbiecie, przednie lampki wyciągnięto i przywiązano do boków stołu to samo zrobiono z tylnymi i do tego jeszcze związano je razem, do siebie. Kazano mi wyjść żebym się nie napromieniowała, potem zrobiono zdjęcie, potem jeszcze jedno kręgosłupa i zawołano mnie do zdjęć łokci, ubrano w fartuch i kazano trzymać Leosię (z łokciami było trochę kłopotów z dobrym ustawieniem ale na szczęście RTG cyfrowy więc przed zrobieniem zdjęcie Pan dr mógł podejrzeć czy ułożenie jest w porządku).
Po tym wszystkim Leosia dostała Antisedan 0,2 ml na wybudzenie i zaczęła pomału dreptać :)) a ja czekałam na werdykt.
Koszt badania to 150 do 200 zł. Agata od Leosi

Dziedziczenie
Dysplazja to choroba uwarunkowana wieloma genami których efekty działania sumują się. Jest to tak zwana cecha ilościowa, czyli dająca się mierzyc. Geny takie nazywamy poligenami. Poza tym, jak na każda z warunkowanych poligenami cech, duży wpływ ma np. środowisko.
Co do samego schematu dzidziczenia genów to podam przykład jak to jest z dzidziczeniem koloru skóry u ludzi gdyż jest też to cecha ilościowa a wpływją na nią tylko trzy pary alleli, więc jest to dość łatwe. Co do dysplazji to do końca nie wiadomo ile alleli na nią wpływa.
Otóż u czlowieka barwa skóry jest warunkowana przez 3 pary alleli AaBbCc (duże litery to ciemne zabarwienie a male - jasne). Im więcej alleli oznaczonych dużymi literami występuje u danego osobnika tym jego skóra jest ciemniejsza. Osoba o najciemniejszej skórze będzie mieć genotyp AABBCC, a o najjaśniejszej - aabbcc. Dzieci bardzo ciemnego i bardzo jasnego osobnika będą mieć genotyp AaBbCc (czyli będą mulatami). W momencie kiedy skrzyżujemy dwóch mulatów otrzymamy bardzo duży rozkład tej cechy - będą to zarówno osobniki o bardzo jasnej jak i bardzo ciemnej skórze, ale też i osobniki pośrednie (wszystko zależy od tego jak geny rozejdą się do gamet i jakie allele dostaną się danej osobie).
Najwięcej bedzie osobników pośrednich a najmniej tych bardzo ciemnych i bardzo jasnych. Ponieważ każdy allel w równym stopniu wpływa na tworzenie pigmentu to genotypy AaBbCc i AABbcc i AaBBcc itd będą mieć ten sam odcień skóry.
Gdyby teraz porównać do tego dysplazję to np. osobnik AABBCC będzie całkiem zdrowy, a aabbcc bardzo chory. Ale, np AaBBCc też będzie zdrowy ale posiada allel recesywny mogący przy nieodpowiednio dobranym drugim rodzicu spowodowac ujawnienie się dysplazji u potomstwa. W przypadku, gdy drugi rodzic byłby AaBbCc (też zdrowy, np. wynik RTG - B) to niektóre potomstwo takiej pary mogłoby mieć genotyp aaBbcc czyli będzi chore. To oczywiscie przybliżony schemat bo za dysplazję odpowiada wiecej niż 3 pary alleli ale tak to mniej więcej wygląda w przypadku poligenow. Dlatego samo badanie stawów jest ważne ale najważniejsze jest to co robią Niemcy, czyli badanie wspołczynnika odziedziczalności - sprawdzanie jak dana cecha ujawnia się u potomstwa danej pary rodzicielskiej. Jest to najlepsza metoda walki z dysplazją, niestaty tez nie 100% :(((
Paskudne choróbsko ta dysplazja bo strasznie nieprzewidywalne, ale prześwietlać i tak trzeba bo to zawsze daje nam jakiś obraz sytuacji.
Ponadto, znalazłam stwierdzenie, że środowisko może jedynie spotęgować chorobę natomiast nie może jej wywołać u psa u którgo nie jest ona genetycznie zdeterminowana. Agata od Leosi


Dysplazja st. biodrowych - kwalifikacja do hodowli
OFA to jedna z prężniej działających organizacji zajmujących się między innymi dysplazą stawów biodrowych. To wlasnie OFA wysuneła pogląd, że psy z C nie powinny być brane pod uwagę w hodowli. OFA zaleca aby tylko zdrowe psy A i B były uzywane do hodowli poniewaz wiąże się to z mniejszym ryzykiem wystąpienia dysplazji u potomstwa. Nasze wyniki A i B czyli ich excelant, good, fair są uznawane jako stawy zdrowe lub z lekimi odchyleniami ale nie dysplastyczne.
Wedle zaleceń OFA pies poddawany klasyfikacji musi mieć ukończone 2 lata. Jak dowodzą ich badania w tym wieku istnieje 97% prawdopodobienstwa że dysplazja już się nie ujawni. Ażeby wynik był wiarygodny zdjęcie jest oceniane przez trzech lekarzy i jest średnią ich ocen (osobiście uwazam ze to świetny pomysł).
Pnadto badania prowadzone przez OFA dowodzą, że czynniki środwiskowe mogą mieć jedynie wpływ na pogorszenie stanu dysplastycznych bioder ale nie są przyczyną dysplazji. Zalecenia OFA co do programu hodowlanego są następujące:
  • krzyżować normalny z normalnym (czyli nasze B załapuje się tu ledwo, a co dopiero C
  • krzyżować normalny z takim, u ktróego wiadomo że przodkowie mieli stawy prawidłowe
  • krzyżować normalny z takimi u ktróych w miocie wystąpiło niewiele przypadkow dysplazji
  • selekcjonować psy (samce) o których wiadomo że dają mało dysplastycznych szczeniąt
    • Wg badań OFA w roku 1980 na 18169 przebadanych psów rasy Golden Retriever - 1.8% bylo Excelant, a 23.4 % Dysplastic. W latach 1994-95 liczba Excelant zwiekszyla sie do 4.4%, a Dysplastic spadła do 17.0%. W następnych latach następował dalszy spadek liczby psów dysplastycznych, a wzrost liczby Excelant co jest wynikiem wdrażanych programów hodowlanych. Być może proces ten jest powolny ale stały co przy tak skomplikowanej cesze jak dysplazja jest chyba dużym sukcesem.
    Agata od Leosi

    Jak już pisałam, dla mnie zdrowie jest najważniejsze, co oznacza mniej więcej tyle, że gdyby to ode mnie zależało (może na szczęście nie zależy ;-)) pozwalałbym na rozmnażanie tylko dobrych eksterierowo psów, ale tych tylko, które są zdrowe pod każdym względem (dysplazja, oczy, psychika itd.). Inaczej rzecz ujmując, żeby nie wiem jak piękny był dany pies nie zgodziłabym się na jego rozmnożenie, gdyby sam był chory (miał "C") i/lub przekazywał np.: dysplazję potomstwu.
    Jeśli założymy, że zarówno dla psów z A jak i z C stosujemy te same kryteria dopuszczenia do hodowli, czyli sprawdzenie ich przodków oraz rodzeństwa, to jednak chyba rozmnożenie psa z C daje większe prawdopodobieństwo uzyskania większej liczby szczeniaków "z grupy ryzyka". Przynajmniej tak wynika z książek i badań, które przejrzałam. Świadczy o tym również sukces Szwedów w walce z dysplazją.     Anita

    Złe odżywianie czy inne czynniki środowiskowe nie spowodują dysplazji u psa nie wykazującego do niej tendencji. Anita

    Zapobieganie dysplazji
    Szczeniaki, z tego co widzialam, mają wmontowany zawór bezpieczeństwa, w pewnym momencie padają i zasypiają. Nie odnosi sią to do sytuacji ekstremalnych kiedy wlaściciel niknie z oczu na rowerze a maluch musi nadążyc. Rower to chyba niezbyt dobry pomysł tak do 2 lat. Na codzień same sobie dozują wysilek w zabawie.
    Nasz wet z GOPRu mówi zawsze "Zapytaj psa" - kiedy widzisz, że zmęczony na długiej wycieczce weź go na ręce albo zrób przerwę, kiedy chce spać niech śpi, kiedy nadaktywny niech się wyszaleje.     Magda

    Powiem Wam co usłyszałem od hodowcy u którego kupiłem Arię (obecnie 11 tygodni skończone):
  • Karmimy Eukanubą lub Hillsem - ja wybrałem Eukanubę
  • Raz - 2 razy w tygodniu dajemy surowe żółtko jaja
  • Raz w tygodniu sunia dostaje do gryzienia długie kości cielęce z chrzastkami, podgotowane uprzednio
  • Mimo, iż mieszkam na 1 piętrze na spacerki sunia jest znoszona na rekach i wnoszona z powrotem. Czasami udaje jej sie własnonożnie pokonać 5 schodków przed wejściem do bloku
    • Skonsultowałem się z weterynarzem w sprawie ewentualnych dodatków do karmy - STANOWCZO ODRADZIŁ, twierdząc, że nadmiar wapnia może spowodować zgrubienie stawów. Prosił też, żeby przestrzegać ilości podawanej karmy, ponieważ zbyt duża waga psa też może niekorzystnie wpłynąć na rozwój stawów.     Jacek


    cofnij

    Przydatne linki:


    Prace o dysplazji:
    1 pdf
    2 pdf
    3 pdf
    Anglojęzyczne:
    - ułożenie psa podczas badania

    cofnij